بحران و تشنج در روابط آفغانستان و پاکستان!

آفغانستان و پاکستان از ۱۹۴۷ تا امروز نه دوستان خوبی برای یکدیگر بوده اند ، و نه هم دشمنان بالقوه و بالفعل. آفغانستان با استثنای اوایل ۱۹۴۷ که در راستای برسمیت شناختن دولت نو ظهور پاکستان در سازمان ملل متحد اشکال ایجاد کرد؛ در متباقی ایام درهیچ حالات بحرانی و روز های دشوار به پاکستان صدمه وارد نکرد. در جریان دو جنگ نظامی پاکستان با هند؛ در حالیکه پاکستان از طرف مرز های غربی خود از طرف افغانستان به شدت ضربه پذیر بود، ولی آفغانستان با در نظرداشت اصل “ایدیالوژی و آخلاق” معمول در روابط بین الملل نه تنها به پاکستان ضربه وارد نکرد؛ بلکه با اتخاذ سیاست بی طرفی “مثبت و فعال ” در آن هر دو جنگ تلویحآ به پاکستان کمک کرد. که بعد از ختم جنگ در ۱۹۶۴ رئیس جمهور وقت پاکستان (ایوب خان) غرض ادای احترام و ارج گزاری به سیاست بیطرفی آفغانستان درخلال جنگ رسمآ به کابل سفر و از مقامات آفغان اظهار سپاس و اطمینان کرد.

ولی متاسفانه در عوض پاکستان ،در اولین فرصت بدست آمده در ۱۹۷۹، با زیر پا گذاشتن اصل “اخلاقی” رائیج در روابط بین المللی ، روابط خود با افغانستان را از سطح دولت به دولت ، به سطح (گروه ها با گروه بین دولتین) تقلیل داد. ادامه این سیاست تقلیل روابط (روابط گروه ها با گروه ها) نه تنها باعث بی ثباتی در آفغانستان شد ؛ بلکه بیش از هر وقت دیگرپاکستان و منطقه را نیز بی ثبات ساخت. و همچنان با تمام تلاش های ضد هندی پاکستان در منطقه ، هند از هر وقت دیگر امروز در آفغانستان علیه منافع پاکستان میدان یافته است. بهرصورت؛ این رویاروئی سیاسی پاکستان و افغانستان در همین سطح باقی نمی ماند.

امریکای به گل مانده و محاصره شده در آفغانستان از هیچ گزینه ای برای نجات خود ازین وضیعت دریغ نمیکند. در اجندای استراتیژی جنوب شرق آسیا دونالد ترامپ دروازه هر گونه تصامیم علیه پاکستان از قطع کمک های مالی به پاکستان گرفته تا تهدید های لفظی امریکا، احتمال قطع وام از طرف صندوق بین المللی پول برای پاکستان، قطع کمک بانک جهانی، تحریم های آقتصادی بین المللی، ایجاد بهار پاکستانی، برانگیختن و بسیج کردن سازمان های دینی ، حملات شدید نظامی، تا بر انگیختن احساسات استقلال طلبانه و جدائی خواهی های قومی در پاکستان را در بر دارد.

از طرفی این هم واقیعت دارد که پاکستان حمایت کشور های ایران، روسیه، چین، اندونیزی، مالزی، قسمآ ترکیه را با خود دارد. از طرفی هم پاکستان با داشتن سلاح هسته ای، بستمین ارتش جهان، وجهه مساعد در میان جهان اسلام، حضور امنیتی در دریای عدن، حضور نظامی در عملیات های سازمان ملل متحد، و جنبش طالبان مخالف دولت افغانستان را دارد. ولی آیا در برابر تصامیم احتمالی مخرب امریکا ،چنانکه در بالا از آن یاد شد، در یک سنجش سود و زیان عقلانی همه ای این داشته های پاکستان تا چه آندازه در برابر سر کشی پاکستان از امریکا تضمین شده خواهد بود؟

جواب قطعی به این سوال مربوط به اطلاعات و داده های در باره توانائی پاکستان و اجندای آن کشور است که در روابط بین المللی اشد سری و دست نیافتی است که حتی امریکا، چین ، و روسیه از داده های همدیگر اطلاعات کافی ندارند. پس به بنا بر اصل حدس ، گمان ، و شرط بندی های تخصصی و تحلیلی که بعظآ درست از اب بیرون میشوند ، میتوان گفت که پیروز این رویاروئی امریکا و پاکستان هر کدام باشند، ولی خسارات ناشی ازین رویائی بیشتر افغانستان ، پاکستان و مردم بخصوص (بلوچ ها و پشتون های) در مناطق دیورند هستند. پس بطور خلاصه میتوان گفت که بیشتر بخش بازی خونین در منطقه وابسته به تصمیم پاکستان است.

.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

جنوری ۲۰۱۸
محمد داود تحلیگر آزاد سیاسی؛ با مدرک ماستری در روابط بین الملل (امنیت و توسعه انسانی ) از دانشگاه کارلیتون در کانادا